| الفبای بیهوشی |

متن زیر مروری چند خطی بر آزمونی است در باره گزنون که در پایین همین صفحه شروع خواهد شد . بنابر این اگر بر عکس رزیدنت ها حوصله تست زدن !! ندارید به همین مقدار اکتفاء کنید.ضمنا اگر اشتباهی در این درس دیدید ، محبت کنید و تذکر دهید.

—————————————————————————————————————————–

مرجع :

بیهوشی میلر ۲۰۲۰ : صفحات ۲۹۴ ، ۳۱۳،  ۳۲۵ ،۳۲۷، ۴۳۵، ۵۳۷ ،۵۴۰،  ۵۴۱ ،۵۴۶، ۵۶۰، ۵۶۴، ۵۶۵، ۵۶۶ ، ۵۶۷ ، ۵۶۸ ، ۲۴۳۰ ، 

==============================================================

گزنون (xenon) یکی از گاز هایی است که در دسته گازهای بی اثر(inert gas) یا نجیب (noble gas) قرار می گیرد

خصوصیات گاز گزنون کدامند؟

با ثبات 

غیرتبخیری (nonvolatile)

غیرقابل اشتعال

بدون بو

بدون مزه

عدم واکنش به اشعه ماوراء بنفش (UV)

عدم واکنش با جاذب های CO2 دستگاه های بیهوشی (همچون سودالایم)

زمان نگهداری نامحدود

غیرمحرک

غیرتوکسیک 

غیرقابل بیوترانسفورماسیون

در عرصه بیهوشی ، گاز گزنون دارای چه خواصی است ؟

—  هوشبر

— آنالژزیک ( سبب کاهش نیاز مخدر حین عمل می شود)

— آرامبخش ( سداتیو) . از این نظر در ICU نیز کاربرد دارد.

مکانیسم هوشبری و آرامبخش گزنون از چه طریقی است؟( میلر ص ۵۶۸)

 مهار (آنتاگونیسم) غیررقابتی گیرنده ان متیل دی آسپارتات (NMDA) در CNS .

— گرچه مکانیسم گزنون و N2O از طریق همین گیرنده است ولی تکنیک های تصویری نشان داده که هر دو دارو بر یک ناحیه ثابت مغز اثر نمی کنند و اثرات سداسیون و آنالژزی هر دو دارو یکسان نیست .

— مکانیسم عمل کتامین هم از همین طریق ( مهار گیرنده NMDA) است  

گزنون چگونه تهیه می شود؟(میلر ص ۵۳۷)

گزنون در مقادیر بسیار ناچیز در هوا وجود دارد ( ۵۰ قسمت در بیلیون) و به همین خاطر از روش تقطیر هوای مایع شده ( نیتروژن و اکسیژن مایع شده) برای به دست آوردن آن استفاده می کنند که روشی هزینه بر است   

آیا بیهوشی با گزنون (نیز همانند بیهوشی با N2O ) سبب آلودگی محیط زیست می شود؟ ( میلر ص ۵۳۷)

گزنون نوعی گاز خنثی (inert gas) است و در کل سبب ایجاد هیچگونه واکنشی نمی شود . 

گزنون تنها هوشبر استنشاقی است که هیچ آلاینده محیطی تولید نمی کند و بیهوشی با آن سبب هیچ عارضه زیستی نمی شود .

✓ گرچه بیهوشی با گزنون سبب مشکلات و آلودگی های زیستی نمی شود ولی باید توجه داشت که تولید آن (از طریق تقطیر هوای مایع ) سبب مصرف انرژی فراوان و در نتیجه تولید CO2 و دیگر آلاینده ها می شود 

گزنون هوشبری است که  نسبت به هوشبرهای دیگر مزایای قابل توجهی دارد ، مهمترین دلیلی که امروزه به شکل شایع و روتین از گزنون در بیهوشی  استفاده نمی شود چیست؟ ( میلر ص ۵۶۸ ، ۵۶۶ ، ۵۳۷)

هزینه بالای تهیه آن 

— هوشبر گزنون نسبت به دیگر هوشبرهای استنشاقی دارای برتری های فراوانی است ، به همین جهت این دارو از مدتها قبل به عنوان هوشبر ایده آل مطرح شده است ولی با توجه به هزینه سنگین تولید ،  فعلا به شکل روتین در بیهوشی کاربردی ندارد و بیشتر کاربرد تجربی دارد . 

امروزه از گزنون بیشتر برای تصویربرداری پزشکی (همچون MRI سه بعدی بیماری های ریوی) استفاده می شود . ازکدام خاصیت گزنون برای این کار استفاده می شود ؟ ( میلر ص ۵۶۷)

گزنون (Xe129) توانایی هیپرپلاریزاسیون را دارد و به همین جهت به صورت ابزاری به شدت انتخابی در تصویربرداری سه بعدی ریوی کمک کننده است.

— در حال حاضر به علت مشکلاتی (که در بالا ذکر شد )کاربرد تصویربرداری گزنون بیش از کاربرد این گاز به عنوان یک هوشبر است !

======================================================

حداقل غلظت آلوئولی (MAC) گزنون چقدر است؟ ( میلر ص ۵۴۱ )

MAC= 63-71 

—  MAC گزنون ، در جنس مونث به طرز قابل ملاحظه ای کمتر است ( MAC=51).

— MAC گزنون ، در بچه ها  هنوز مشخص نیست 

آیا گزنون در میان هوشبرهای استنشاقی بالاترین MAC را دارد؟( میلر ص ۵۴۱)

خیر. در تصویر زیر مشاهده می کنید که MAC گزنون کمتر از MAC نایتروس اکسید است (= هر دو دارو  potency کمی دارند ولی در این میان ، گزنون قویتر از N2O است) 

حلالیت گزنون در خون و بافت های بدن چگونه است؟ ( میلر ص ۵۳۷ و ۵۶۷)

در میان هوشبرهای استنشاقی ، گزنون کمترین حلالیت  را  ( در خون و بافت های بدن) دارد و به همین علت زمان به تعادل رسیدن آن (حتی از N2O) سریعتر است  .

زمان شروع و زمان اتمام بیهوشی در مورد گزنون چه تفاوتی با دیگر هوشبرهای استنشاقی و یا حتی پروپوفول دارد؟

با توجه به حلالیت پائین گزنون :

الف) زمان شروع بیهوشی گزنون از همه سریعتر است

ب) زمان خروج از بیهوشی (emergence time) گزنون نیز (به دلیل کلیرنس سریع ) از همه هوشبرهای دیگر سریعتر است 

اگر در یک بیهوشی از گزنون به جای N20 استفاده شود ، در انتهای عمل (پس از قطع هوشبر) چه تفاوتی بین این دو گاز مشاهده خواهد شد؟ ( میلر ص ۵۶۷ ، ۵۳۷)

زمان خروج از بیهوشی (emergence time) گزنون دو تا سه برابر سریعتر خواهد شد و اکستوباسیون بیمار نیز تقریبا  ۴ دقیقه زودتر انجام می شود. 

البته باید دانست که : بیهوشی با گزنون زمان اقامت در بخش ریکاوری یا مدت بستری در بیمارستان را کمتر نمی کند.

در میان هوشبرهای استنشاقی ، کمترین ضریب تفکیک خون : گاز( blood–gas partition coefficient) متعلق به کدام هوشبر است؟ (میلر ص ۵۶۶ و ۵۴۱ و ۴۳۵)

گزنون 

به جایگاه گزنون در تصویر زیر دقت کنید: 

آیا می توان با گزنون + اکسیژن در فشار معمول (در کنار دریا)  بیهوشی داد؟ ( میلر ص ۵۶۸)

بله .

با گزنون + اکسیژن می توان در فشار معمول بیهوشی داد ولی با نایتروس اکسید + اکسیژن نمی توان این کار را کرد !

بیشتر هوشبرهای استنشاقی سبب افزایش تعداد تنفس می شوند . تنها هوشبر استنشاقی که باعث کاهش قابل ملاحظه تعداد تنفس  می شود؟ ( میلر ص ۵۴۱ ، ۵۵۹ و ۵۶۸)

گزنون 

— یکی از عوارض گزنون آپنه یا هیپوپنه است. گزارش هائی وجود دارد که نشان می دهد، پاره ای بیماران طی تنفس خودبخودی (حتی با غلظت های ساب اتمسفریک گزنون) دچار آپنه طولانی شده اند. 

بیهوشی با گزنون ( یک MAC به بالا) سبب تغییر در کدام پارامترهای  ریوی می شود؟ ( نمودار میلر ص ۵۶۰)

— کاهش تعداد تنفس (RR)

— افزایش حجم جاری (TV)

— افزایش ونتیلاسیون دقیقه ای (MV)

چرا گزنون در بیهوشی بیمار مبتلا به اختلال عملکرد تنفسی انتخاب مناسبی نیست؟ ( میلر ص ۵۶۸ ، ۵۳۷، ۵۴۶)

گزنون دانسیته و ویسکوزیته بیشتری (نسبت به دیگر هوشبرهای استنشاقی یا هوا) دارد . این امر سبب افزایش مقاومت مجرای هوائی و افزایش کار تنفس می شود   

— البته افزایش مقاومت مجرای هوائی به معنای اثر منفی بر اکسیژناسیون و کاهش قطر مجرای هوائی نیست 

آثار قلبی – عروقی گزنون کدامند؟ (میلر ص ۲۴۳۰/ ۵۴۱/ ۴۳۵/ ۵۶۷)

اکثریت هوشبرهای تبخیری سبب کاهش مقاومت عروق سیستمیک . کاهش فشار پرفیوژن و افزایش ضربان قلب می گردند ولی  گزنون هوشبری است که با تحریک سمپاتیک و ثبات همودینامیک  ، اثرات دپرسانت ناچیزی دارد و گفته می شود که نقش cardioprotective نیز دارد.

آثار قلبی عروقی گزنون عبارتند از : 

— نگهداری و ثبات فشار خون (سیستول / دیاستول / متوسط )

— کاهش ضربان قلب 

— آریتموژن نیست 

— عدم افزایش مقاومت عروق ریوی ( بر عکس N2O)

گفته شده که گزنون  هوشبر خوبی  در بیماری های مادرزادی شدید قلبی است .

استفاده از گزنون ( در حد ۱MAC)  سبب چه تغییری در جریان خون مغزی (CBF) می گردد؟( میلر ص ۳۱۳)

کاهش CBF . این کاهش در کورتکس و مخچه به شکل زیر است :

— کاهش ۱۵ درصد در کورتکس مغز (افزایش ۲۲ درصد در ماده سفید)

— کاهش ۳۵ درصد در مخچه

همچنین :

— کاهش ۲۶ درصدی در میزان متابولیسم گلوکز در مغز( CMRg ) 

 در تصویر زیر (ص ۳۱۳ میلر) ملاحظه می کنید در میان هوشبرهای استنشاقی ، تنها  گزنون  سبب کاهش CBF شده است : 

آیا گزنون در سیستم عصبی نقش محافظتی (neuroprotective) دارد ؟ ( میلر ص ۳۲۵ ، ۳۲۷ ، ۲۹۴، ۵۶۷)

نقش نروپروتکتیو گزنون (همانند پاره ای هوشبرهای دیگر) بیشتر مربوط به مدل های تجربی صدمه ایسکمیک مغزی خفیف  است و  فعلا داده های قابل اطمینانی وجود ندارد که به شکل بالینی و اختصاصی از  مصرف یا برتری یک هوشبر خاص در انسان حمایت کند

آیا گزنون در سالخوردگان سبب بهبود اختلال عملکرد شناختی بعد از عمل(POCD) می شود ؟ ( میلر ص ۵۶۷)

خیر . گزنون (در مقایسه با دسفلوران یا پروپوفول)  نقش مثبتی در این زمینه ندارد .

آیا گزنون ( مانند دیگر هوشبرهای استنشاقی) سبب هیپرترمی بدخیم می شود؟

خیر . گزنون و N2O سبب هیپرترمی بدخیم نمی شوند. 

گزنون یک آنتاگونیست قوی گیرنده سروتونین(۵HT3) است . با این وصف آیا می توان انتظار داشت که گزنون سبب کاهش تهوع و استفراغ بعد از عمل(PONV) شود ؟ ( میلر ص ۵۳۷ ، ۵۶۷، ۵۶۸)

خیر . بیهوشی گزنون (در مقایسه با پروپوفول یا سووفلوران)  توام با افزایش خطر تهوع و استفراغ بعد از عمل(PONV) است. 

آیا گزنون (همانند N2O) می تواند سبب Gas expansion شود؟ ( میلر ص ۵۶۸ ، ۵۴۱)

خیر 

آیا ممکن است گزنون به داخل فضاهایی همچون روده ، جمجمه یا عروق انتشار یابد؟( میلر ص ۳۱۳ ، ۵۳۷)

گرچه گزنون همانند N2O می تواند به درون فضاهای شامل هوا (از قبیل روده) انتشار یابد ولی دامنه این اتساع به طرز قابل توجهی کمتر از N2O است .

در مورد مصرف گزنون در بیمارانی که هوای اینتراکرانیال دارند باید احتیاط نمود

همانند N2O ، فشارهای بالای گزنون (که حین بیهوشی لازم است) سبب اتساع فضاهای هوای به دام افتاده و آمبولی های هوا در عروق می شود. 

آیا گزنون (نیز همانند N2O) می تواند سبب پدیده هیپوکسی انتشاری ( Diffusion hypoxia) شود ؟  ( میلر ص ۳۱۳ ، ۵۶۸)

خیر 

=================================================================

تفاوت ها و شباهت های گزنون و نایتروس اکسید : ( میلر ص ۵۶۸، ۵۴۱ )

====================================================================================

توجه داشته باشید این آزمون صرفا برای کمک به یادگیری یک “مفهوم بیهوشی” ارائه شده و هیچگونه امتیاز یا اطلاعاتی در این سایت ذخیره نمی شود.

پیام خود را در زمینه این درس به  اینجا  یا  https://t.me/anespain ارسال کنید .